भारतीय अंतराळ क्षेत्रासाठी २०२५ हे वर्ष ऐतिहासिक ठरले आहे. तब्बल ४१ वर्षांनंतर, ग्रुप कॅप्टन शुभांशू शुक्ला हे आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानकावर (ISS) गेलेले पहिले भारतीय ठरले आहेत. त्यांच्या या यशामुळे भारताच्या अंतराळ संशोधनात नवा अध्याय सुरू झाला आहे.
राकेश शर्मा ते शुभांशू शुक्ला: एक प्रवास
१९८४ मध्ये राकेश शर्मा हे सोव्हिएत युनियनच्या इंटरकोस्मोस कार्यक्रमांतर्गत अंतराळात गेले होते. त्यांनी “सारे जहाँ से अच्छा” या शब्दांतून भारताचा अभिमान जागवला होता. त्यानंतर तब्बल चार दशकांनी शुभांशू शुक्ला यांनी भारताचा झेंडा पुन्हा एकदा अंतराळात फडकावला. त्यांच्या मिशनमध्ये विज्ञान, तंत्रज्ञान आणि आंतरराष्ट्रीय सहकार्याचा नवा अध्याय दिसून आला आहे.
Axiom-4 मिशन: आधुनिक भारताची झेप
शुभांशू शुक्ला हे Axiom-4 या खासगी-सार्वजनिक भागीदारीतून राबवलेल्या मिशनचे सदस्य होते. या मोहिमेत अमेरिकेच्या Peggy Whitson, पोलंडचे Sławosz Uznański-Wiśniewski आणि हंगेरीचे Tibor Kapu हेही सहभागी होते. २५ जून २०२५ रोजी हे चारही अंतराळवीर ISS वर पोहोचले. हवामानामुळे मिशनचा कालावधी १४ दिवसांवरून १७ दिवसांपर्यंत वाढवण्यात आला.
विज्ञान आणि प्रयोगांचे महत्त्व
शुक्ला यांनी ISS वर १७ दिवसांत ६० हून अधिक वैज्ञानिक प्रयोग पूर्ण केले. हे प्रयोग बायोमेडिकल, मायक्रोग्रॅव्हिटी, पृथ्वी निरीक्षण आणि अॅडव्हान्स टेक्नोलॉजी या क्षेत्रांशी संबंधित होते. या संशोधनामुळे भारताच्या गगनयान, भारतीय अंतराळ स्थानक आणि भविष्यातील ग्रहांवरील मोहिमांसाठी महत्त्वपूर्ण माहिती मिळणार आहे. त्यांनी २६३ किलो संशोधन साहित्य पृथ्वीवर आणले आहे.
‘सारे जहाँ से अच्छा’चा अभिमान
ISS वरून निरोप देताना शुभांशू शुक्ला म्हणाले, “आजचं भारत अंतराळातून महत्त्वाकांक्षी, निर्भय, आत्मविश्वासू आणि अभिमानाने भरलेलं दिसतं. आजही भारत ‘सारे जहाँ से अच्छा’ आहे,” असे त्यांनी इंग्रजी आणि हिंदी भाषेत सांगितले. त्यांच्या या शब्दांनी संपूर्ण देशाला अभिमानाची जाणीव करून दिली.
ISRO आणि भारताचा पुढील टप्पा
ISRO ने सांगितले की, शुक्ला यांनी केलेले प्रयोग भारतीय अंतराळ संशोधनासाठी मैलाचा दगड ठरणार आहेत. हे अनुभव गगनयान आणि भविष्यातील मानवी अंतराळ मोहिमांसाठी मार्गदर्शक ठरतील. भारताने या मिशनसाठी ५५० कोटी रुपयांची गुंतवणूक केली असून, ही भागीदारी खासगी-सार्वजनिक क्षेत्रात भारताचा पुढील टप्पा दर्शवते.
निष्कर्ष
शुभांशू शुक्ला यांच्या ऐतिहासिक मोहिमेमुळे भारताच्या अंतराळ संशोधनात नवा आत्मविश्वास आणि जागतिक ओळख मिळाली आहे. राकेश शर्मा यांच्या पावलावर पाऊल ठेवत, शुक्ला यांनी विज्ञान, तंत्रज्ञान आणि आंतरराष्ट्रीय सहकार्याचा नवा अध्याय लिहिला आहे. ‘जय हिंद, जय भारत’ म्हणत त्यांनी भारताच्या अंतराळ स्वप्नांना नवी दिशा दिली आहे.
Follow Us on
Instagram : https://www.instagram.com/janbhavnew
Youtube : https://www.youtube.com/@JanbhavNews
X Account : https://x.com/Janbhavnews